Theo quy định hiện hành thì Thừa phát lại (TPL) được làm 4 công việc, bao gồm thực hiện việc tống đạt văn bản; lập vi bằng theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức; xác minh điều kiện thi hành án (THA); tổ chức thi hành các bản án, quyết định của Tòa án theo yêu cầu của đương sự.
Dự thảo Nghị định về tổ chức và hoạt động của TPL giữ nguyên quy định về thẩm quyền, phạm vi tổ chức thi hành án của TPL như quy định hiện hành. Theo đó, TPL được tổ chức thi hành theo đơn yêu cầu của đương sự đối với các bản án, quyết định thuộc thẩm quyền thi hành của cơ quan thi hành án dân sự cấp huyện; đồng thời, quy định cụ thể về quyền và nghĩa vụ của thừa phát lại khi thi hành án, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc hỗ trợ thừa phát lại thực hiện thi hành án.
Dự thảo Nghị định bổ sung trường hợp chấm dứt thi hành án nếu việc tổ chức thi hành án phát sinh ngoài phạm vi tỉnh, thành phố nơi đặt Văn phòng Thừa phát lại.
Một buổi cưỡng chế thi hành án. (Ảnh minh họa. Nguồn: baophapluat.vn).
Tại cuộc họp do Bộ Tư pháp tổ chức nghe báo cáo việc tiếp thu, giải trình Dự thảo Nghị định về tổ chức và hoạt động của Thừa phát lại (TPL), ngày 15/2, một vấn đề được quan tâm trong xây dựng Dự thảo Nghị định là có nên tiếp tục trao quyền tổ chức cưỡng chế thi hành án (THA ) cho TPL.
Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp Đỗ Hoàng Yến, đơn vị chủ trì soạn thảo Nghị định cho biết về vấn đề này hiện nay có hai luồng ý kiến trái chiều nhau. Thực tế cho thấy, thời gian qua, TPL mới chỉ tổ chức cưỡng chế THA được duy nhất một vụ ở Quảng Ninh.
Hiện nay, nếu cưỡng chế THA cần huy động lực lượng thì văn phòng TPL phải báo cáo, xin ý kiến của Trưởng ban Chỉ đạo THA cấp huyện nơi đặt văn phòng. Từ đó, TPL lập kế hoạch cưỡng chế, báo cáo Cục trưởng Cục THA dân sự kèm theo hồ sơ THA để được phê duyệt kế hoạch và ra quyết định cưỡng chế.
Về phía Bộ Công an đồng tình phương án cưỡng chế THA phải có phê duyệt của Cục trưởng Cục THA dân sự.
Đồng tình với quy định trên, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục THA dân sự Nguyễn Văn Sơn cho rằng, nếu loại bỏ biện pháp mạnh mẽ nhất trong THA thì khi người dân yêu cầu TPL sẽ “bó tay”.
Theo Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Sơn, quy định Cục trưởng Cục THA dân sự ra quyết định phê duyệt kế hoạch cưỡng chế THA vừa bảo đảm sự quản lý của Nhà nước đối với TPL, vừa tránh quan điểm cho rằng lực lượng vũ trang đi phục vụ cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, nguyên Thứ trưởng Nguyễn Đức Chính lại đặt vấn đề khi xây dựng thí điểm chế định TPL, nhiều địa phương cho rằng TPL là tư nhân, sao lại giao quyền cưỡng chế, trong khi quá trình thí điểm thực chất mới là giao quyền xử lý tài sản của đương sự mà bản án, quyết định của Tòa án đã tuyên?. Trên cơ sở đó, ông Chính đề nghị trong thời gian tới, cần làm rõ quan điểm khi cưỡng chế THA, không phải công an bảo vệ TPL mà ở đâu có nguy cơ mất trật tự an ninh, an toàn xã hội thì cơ quan công an cần vào cuộc để bảo vệ.
Một trong những điểm mới khác của Dự thảo Nghị định là quy định theo hướng nâng cao tiêu chuẩn của TPL nhằm tăng cường chất lượng, xây dựng đội ngũ TPL có năng lực, chuyên môn, kinh nghiệm, hiểu biết pháp luật; có đạo đức và kỹ năng hành nghề tương đồng với các nghề bổ trợ tư pháp khác. Theo đó, người mong muốn được bổ nhiệm TPL, ngoài các tiêu chuẩn có bằng cử nhân luật; đã công tác thực tế trong ngành pháp luật trên 05 năm hoặc đã từng là Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư; Chấp hành viên, Công chứng viên, Điều tra viên từ Trung cấp trở lên như quy định hiện hành thì “phải có chứng chỉ tốt nghiệp đào tạo nghề; có thời gian tập sự hành nghề tại Văn phòng Thừa phát lại”. Thời gian đào tạo nghề TPL là 6 tháng (thay vì chỉ bồi dưỡng trong 2 tuần như trước đây) và thời gian tập sự hành nghề là 06 tháng tại Văn phòng Thừa phát lại (Điều 8 và Điều 9). TPL không được kiêm nhiệm luật sư, công chứng viên, đấu giá viên, quản tài viên và những công việc thường xuyên khác.